Over sepsis
Sepsis ontstaat door een ontregelde ontstekingsreactie op ziekteverwekkers zoals bacteriën, schimmels, virussen of parasieten. Meestal geneest een infectie vanzelf, maar bij sepsis raken organen beschadigd.
De meest ernstige vorm van sepsis heet septische shock. Bij een patiënt in shock daalt de bloeddruk waardoor er te weinig bloed met zuurstof naar de weefsels en organen stroomt. Hierdoor kunnen organen beschadigd raken. Om meer bloed naar de weefsels en organen te laten stromen, gaat het hart sneller kloppen, net als tijdens inspanning. Daarnaast kan sepsis de bloedstolling activeren en zorgen voor talloze kleine bloedstolseltjes in kleine bloedvaatjes, waardoor er te weinig bloed door delen van weefsels en organen stroomt. Bovendien kan door de heftige ontstekingsreactie het afweersysteem uitgeput raken, waardoor u na sepsis een grotere kans heeft om opnieuw een infectie op te lopen.
Is sepsis hetzelfde als bloedvergiftiging?
In de volksmond wordt sepsis ook wel bloedvergiftiging genoemd, maar niet bij iedere sepsispatiënt komt de ziekteverwekker in de bloedbaan en ook andere ziektebeelden worden wel bloedvergiftiging genoemd, bijvoorbeeld infectie van een lymfevat (lymfangitis). Sepsis is daarom een betere benaming. Sepsis kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een longontsteking of een wondinfectie.
Hoe herken ik sepsis?
De klachten kunnen bij elke persoon anders zijn. Mogelijke klachten zijn:
Koorts of juist een lage lichaamstemperatuur
Een snelle hartslag
Snelle ademhaling
Een heftig grieperig gevoel
Pijn of spierpijn in het hele lichaam
Suf, slaperig of verward zijn
Een grauwe, bleke of gemarmerde huid
Minder plassen
Klachten van een infectie, zoals pijn bij het plassen (blaasontsteking), benauwdheid (longontsteking) of hoofdpijn (meningitis)
De belangrijkste klachten vormen de STOP-sepsis alarmsymptomen:
Welke mensen behoren tot risicogroepen?
U heeft een groter risico op een ernstiger verloop van sepsis als u:
- recent in het ziekenhuis heeft gelegen
- pas geopereerd bent
- een blaaskatheter heeft
- een hart-, long- of nierziekte of suikerziekte heeft
- 70 jaar of ouder bent
- verminderde afweer heeft door:
- chemotherapie
- prednison of andere medicijnen die uw afweer onderdrukken
- het drinken van veel alcohol
- een chronische ziekte
- u geen milt meer heeft
- u een orgaantransplantatie heeft gehad
Te vroeg geboren kinderen lopen meer risico om bij een infectie sepsis te krijgen.
Hoe is nazorg georganiseerd?
Als uw herstel in het ziekenhuis gecompliceerd verloopt komt u in aanmerking voor medische revalidatiezorg of geriatrische revalidatiezorg. Dit is vooral gericht op lichamelijke klachten. Daarnaast hebben steeds meer ziekenhuizen een speciale IC-nazorgpoli waar voormalig IC-patiënten en hun naasten worden teruggezien door een IC-arts en verpleegkundige. Zij besteden aandacht aan de behandeling die u heeft gehad op de IC, maar kijken ook hoe het nu met u is; fysiek, mentaal en cognitief. Bij ernstige mentale problemen en post-traumatische stressklachten kan een medisch psycholoog worden ingeschakeld. Ook bespreken zij eventuele cognitieve problemen met u op de nazorgpoli.
Hoe relateert sepsis zich tot COVID-19?
COVID-19 is een ziekte die wordt veroorzaakt door het virus SARS-CoV-2. Patiënten die ernstig ziek worden na infectie met dit virus hebben een verminderde orgaanfunctie (o.a. longen en nieren). Er is hier sprake van sepsis; dit wordt dus zeker niet altijd door een bacterie veroorzaakt.
Verminderde afweer
Bij patiënten die een sepsis hebben doorgemaakt kan gedurende langere tijd (weken tot maanden) het immuunsysteem minder effectief werken, net als bij patiënten die medicijnen gebruiken die het afweersysteem beïnvloeden. Beide groepen patiënten kunnen wel gewoon gevaccineerd worden. In theorie zou de vaccinatie minder effectief kunnen zijn door een verminderde respons van het afweersysteem. Het is nog niet bekend hoeveel minder effectief de vaccinatie mogelijk zou kunnen werken. Omdat er nu veel COVID-19 voorkomt, is ook een gedeeltelijke bescherming belangrijk. Daarom adviseren we aan iedereen met een verminderde afweer om zich te laten vaccineren.
MEER INFO
Informatieve of belangrijke links
Sepsis is een ernstige aandoening die snelle herkenning en behandeling vereist. Wil je meer informatie over symptomen, behandeling en nazorg? Klik op een van de onderstaande links voor betrouwbare en uitgebreide informatie.
VERLOOP EN ZORGPLAN
Sepsis in stappen: diagnose en daarna
Om vast te stellen of u sepsis heeft, worden een aantal onderzoeken gedaan. De arts stelt de diagnose sepsis door te luisteren naar het verhaal van u en uw naasten en door middel van een lichamelijk onderzoek. Dit lichamelijk onderzoek kan bestaan uit het meten van uw hartslag, ademhaling en bloeddruk, maar ook luisteren naar uw longen en onderzoek van uw buik of andere delen van het lichaam waarvan gedacht wordt dat de infectie daar kan zitten. Deze onderzoeken focussen zich op waar de infectie die sepsis veroorzaakt vandaan komt en hoe ernstig de infectie is.
Mogelijke aanvullende onderzoeken zijn:
- bloedonderzoek: meten van ontstekingswaarden en werking van uw organen
- bloed of urine op kweek zetten: kijken of daar een ziekteverwekker gevonden kan worden
- röntgenonderzoek van de longen: kijken of er sprake van longontsteking is
- echografie: kan gebruikt worden om de infectie te vinden en in te schatten hoeveel infuusvloeistof gegeven moet worden, of om te kijken of het hart goed samenknijpt bij een lage bloeddruk
Sepsis is een levensbedreigende ziekte. Sepsis moet zo snel mogelijk behandeld worden om de kans op blijvende schade aan organen en weefsel, of zelfs overlijden, te verkleinen.
De behandeling van sepsis hangt af van de ziekteverwekker. Als de ziekteverwekker een bacterie is, kan dit behandeld worden met antibiotica. Om de bloeddruk te verhogen geeft de arts vloeistof via het infuus. Soms is het nodig om extra zuurstof toe te dienen. Als er sprake is van een abces, probeert de arts de ziekteverwekker uit het lichaam te halen. Dat kan bijvoorbeeld door pus weg te laten lopen.
De behandeling van septische shock vindt vrijwel altijd op de Intensive Care plaats.
Ondersteuning van organen
Sepsis leidt tot verminderde werking van organen. Soms moeten organen tijdelijk ondersteund worden. Dit kan door:
- zuurstof te geven aan de longen, of u te beademen
- een infuus of medicijnen te geven om te zorgen dat uw bloeddruk stijgt, wat leidt tot een betere doorbloeding van weefsels en organen
- medicijnen te geven die uw hart helpen bij het pompen
- uw nierfunctie te vervangen door te dialyseren
Uw hartslag, bloeddruk en temperatuur worden nauwkeurig in de gaten gehouden. Daarnaast wordt gecontroleerd of u goed bij bent en of u genoeg plast. Soms krijgt u daarom een blaaskatheter. Dit is een slangetje in de plasbuis. Door te meten hoeveel u per uur plast, kan de arts snel zien of uw nieren nog goed werken. De arts weet dan hoe u reageert op de ingezette behandeling. Afhankelijk van de reactie van uw lichaam op de behandeling, kan het bijvoorbeeld nodig zijn om meer infuusvloeistof of zuurstof te geven of een ander antibioticum te geven.
Van de miljoenen mensen per jaar die wereldwijd worden opgenomen met sepsis, overlijdt een aanzienlijk deel, maar gelukkig overleeft de meerderheid. De helft van de overlevenden herstelt in het eerste jaar, een derde van de sepsispatiënten overlijdt alsnog en ongeveer een zesde heeft een jaar later nog steeds ernstige klachten.
Lichamelijk, mentaal en/of cognitief
Deze klachten kunnen lichamelijk, mentaal en/of cognitief van aard zijn. Lichamelijke klachten zijn bijvoorbeeld: spierzwakte, kortademigheid, vermoeidheid en slikproblemen. Voorbeelden van mentale klachten zijn: gevoelens van angst, depressie of herbelevingen (post-traumatische stressstoornis). Cognitieve problemen betreffen vooral geheugen- en concentratieproblemen, maar ook bijvoorbeeld problemen met gesprekken voeren met meerdere mensen tegelijkertijd.
Grotere kans op infecties
Als u een sepsis heeft gehad, dan heeft u een grotere kans op nieuwe infecties. Ook heeft u een grotere kans op acuut nierfalen en hartfalen doordat de infectie en de sepsis orgaanschade hebben veroorzaakt. Hierdoor kan het zijn dat uw afweersysteem minder goed werkt. Kortom: de schade als gevolg van sepsis kan ernstig en langdurig zijn.
Na een sepsis kunt u langdurig klachten houden. Hoe ernstig deze klachten zijn en hoe lang de klachten aanhouden, verschilt sterk per persoon. Klachten die vaak voorkomen zijn:
- moeheid
- zwakke spieren
- concentratie- en geheugenproblemen
- zenuwpijn in het hele lichaam
- gewrichtspijn
- weinig zin in eten
- een slechte weerstand
- geestelijke klachten, zoals een angst- of stressstoornis
- verminderde nierfunctie
- verhoogde kans op hart- en vaatziekten
Invloed op het dagelijks leven
Al deze lichamelijke, mentale en cognitieve problemen kunnen uw leven (enorm) veranderen en invloed hebben op uw dagelijks functioneren en uw gezins- en sociale leven. Maar ook op werkhervatting. Zo is na 1 jaar een deel van de voormalig sepsispatiënten nog niet (volledig) aan het werk.
De IC-opname en periode erna hebben ook impact op uw familie en naasten. De angst en zorgen om uw gezondheid en het geven van mantelzorg leggen een beslag op hun leven. Al tijdens de IC-opname worden interventies ingezet om lichamelijke, mentale en cognitieve problemen te verminderen of zelfs te voorkomen. Bijvoorbeeld vroegmobilisatie, het bijhouden van een dagboek en het informeren en het betrekken van de familie tijdens de zorg op de IC (familieparticipatie).
AGENDA
Blijf op de hoogte van evenementen
Op deze pagina vind je een overzicht van bijeenkomsten en evenementen rondom sepsis. Of je nu op zoek bent naar lotgenotencontact, informatieve bijeenkomsten of speciale themadagen, hier blijf je op de hoogte van alles wat er georganiseerd wordt.